Bakı. Trend:
Azərbaycanla Belarus arasında strateji tərəfdaşlıq
platformasında möhkəm bərqərar olmuş ticarət-iqtisadi əlaqələr
2025-ci ildə də sabit və davamlı inkişaf dinamikası nümayiş
etdirir. Bu tərəfdaşlıq postsovet məkanında ən dayanıqlı əməkdaşlıq
oxlarından birinə çevrilərək təkcə klassik ticarət münasibətləri
ilə kifayətlənmir, eyni zamanda investisiya və istehsal sahələrində
də genişmiqyaslı əməkdaşlığı əhatə edir və ənənəvi ticarət
dövriyyəsinin çərçivələrini aşır. Yüksək səviyyəli siyasi dəstək və
iqtisadi strategiyaların uzlaşması Bakının və Minskın əməkdaşlığını
qlobal çalxantı fonunda hər iki ölkə iqtisadiyyatının sabit
artımını təmin edən mühüm amilə çevirir.
İkitərəfli ticarət dövriyyəsinin dinamikası bu tendensiyanı
aydın şəkildə təsdiqləyir. 2024-cü ilin yekunlarına əsasən
qarşılıqlı ticarətin həcmi 46% artaraq 500 milyon dollara
yaxınlaşıb, 2025-ci ilin yanvar–avqust aylarında isə 274 milyon
dollara çatıb. Ötən ilin rekord göstəricilərini təkrarlamaq üçün
əlavə səylər tələb olunsa da, artım trayektoriyası sabit qalır.
Xüsusilə diqqətçəkən məqam Azərbaycanın Belarus istiqamətində
ixracının 77% artaraq 52 milyon dollara çatmasıdır. Bu, təchizatın
diversifikasiyası və məhsul çeşidinin genişləndirilməsi siyasətinin
nəticəsidir: Belarus bazarına Azərbaycan şərabları, qida sənayesi
məhsulları, təzə meyvə-tərəvəz və “İstisu” mineral suları uğurla
çıxış edir. Azərbaycan məhsullarının təşviqində Minskdə fəaliyyət
göstərən Azərbaycan Ticarət Evi mühüm rol oynayır və bu qurum
Bakının Belarus bazarındakı mövcudluğunu genişləndirmək üçün
etibarlı platformaya çevrilib.
Strateji tərəfdaşlığın əsasını son illərdə əhəmiyyətli dərəcədə
güclənmiş sənaye kooperasiyası təşkil edir. Bu əməkdaşlıq təkcə
texnologiya və təcrübə mübadiləsi ilə məhdudlaşmır, “Made in
Azerbaijan” brendi altında birgə xarici bazarlara çıxış üçün
davamlı istehsal bazası formalaşdırır. Ən parlaq nümunələrdən biri
Gəncə Avtomobil Zavodunun fəaliyyəti ilə bağlıdır: burada son 18
ildə 14 mindən çox Belarus traktoru və təxminən 4 min digər texnika
yığılmışdır. Hazırda Azərbaycandakı traktor parkının 80%-ə qədəri
Belarus istehsalı texnikadan ibarətdir ki, bu da ərzaq və aqrar
təhlükəsizliyin təminində bu əməkdaşlığın həlledici rolunu
vurğulayır.
Tərəfdaşlığın yeni istiqamətləri inteqrasiyanın daha da
dərinləşməsi üçün perspektivlər açır. Ötən il “GəncəAZ” Minsk
Avtomobil Zavodu və “Pojsnab” şirkəti ilə birlikdə Azərbaycanda
qəza-xilasetmə və yanğınsöndürmə texnikasının yığılması barədə
saziş imzalayıb. 2025-ci ilin mayında yük-sərnişin avtomobilləri
komplektlərinin tədarükünə dair müqavilə bağlanıb, uzunmüddətli
məqsədlər arasında isə taxılyığan kombaynlar və sərnişin nəqliyyat
vasitələrinin birgə istehsalı da yer alır. Əməkdaşlıq digər
sahələrə də yayılır: “Mogilevliftmaş”ın iştirakı ilə Azərbaycanda
lift yığımı üzrə birgə müəssisə yaradılıb və 2025-ci ildə ilkin
mərhələdə 200 liftin istehsalı planlaşdırılır. Paralel olaraq, bəzi
detalların Azərbaycanda istehsalı da müzakirə olunur ki, bu da
lokallaşmanı dərinləşdirməyə və texnoloji müstəqilliyi artırmağa
imkan verəcək.
İkitərəfli əməkdaşlığın strateji ölçüsü Belarus tərəfinin
Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarının bərpasında iştirakı
ilə də özünü göstərir. Belarus “ağıllı kəndlər”, aqrar qəsəbələr və
kənd təsərrüfatı məhsullarının emalı müəssisələrinin yaradılması
layihələrinin icrasında perspektivli tərəfdaş kimi nəzərdən
keçirilir. Artıq bu bölgələrdə ehtiyat hissələrinin istehsalı və
servis mərkəzinin yaradılması istiqamətində işlərə başlanılıb ki,
bu da azad edilmiş ərazilərin bərpası prosesində istifadə olunan
geniş Belarus texnikasının texniki xidmət təminatında mühüm rol
oynayacaq.
Azərbaycan-Belarus əlaqələrinin inkişafı əlverişli makroiqtisadi
şərait fonunda baş verir. Beynəlxalq institutların proqnozlarına
əsasən, hər iki ölkə iqtisadiyyatı sabit artım nümayiş etdirəcək:
Dünya Bankı Azərbaycanın ÜDM artımını 2,6%, Avropa Yenidənqurma və
İnkişaf Bankı 2%, Asiya İnkişaf Bankı isə 2,4% səviyyəsində
proqnozlaşdırır. 2025-ci ilin doqquz ayında Azərbaycan
iqtisadiyyatı 1,3% artıb, qeyri-neft-qaz sektoru isə 3,1% artım
göstərib ki, bu da diversifikasiya siyasətinin səmərəsini
təsdiqləyir. Belarus rəsmi qiymətləndirmələrə görə ÜDM-in 4,1%
artımını gözləyir, baxmayaraq ki, BVF və Dünya Bankı daha ehtiyatlı
– müvafiq olaraq 2,1% və 1,9% artım proqnozlaşdırır.
Bu şəraitdə 2024-2025-ci illəri əhatə edən və Birgə
Hökumətlərarası Komissiyanın 14-cü iclasında təsdiqlənmiş
əməkdaşlıq üzrə yol xəritəsi tərəfdaşlığın daha da
dərinləşdirilməsi üçün əsas sənədə çevrilir. O, sənaye
kooperasiyasından tutmuş aqrar və innovativ layihələrədək geniş
sahələri əhatə edir və bununla da birgə iqtisadi artım üçün möhkəm
zəmin yaradır. Son illərdə əldə edilən nəticələrə baxmayaraq,
Azərbaycanla Belarusun strateji tərəfdaşlığı yeni, daha iddialı
mərhələyə qədəm qoyur. Dövlət başçıları qarşıya aydın məqsəd
qoyublar – qarşılıqlı ticarət dövriyyəsini yaxın illərdə 1 milyard
dollara çatdırmaq. Bu məqsəd təkcə simvolik deyil, həm də iki
ölkənin iqtisadi inteqrasiyanı dərinləşdirmək və əməkdaşlığı
struktur baxımından genişləndirmək istəklərini əks etdirir. Bu
hədəfə çatmaq üçün biznes kooperasiyasının inkişafı, birgə
təşəbbüslərin stimullaşdırılması və infrastruktur və maliyyə
dəstəyinin təkmilləşdirilməsi vacibdir. AZPROMO-nun icraçı
direktorunun müavini Tural Hacılının qeyd etdiyi kimi, Azərbaycan
bu istiqamətdə maraqlı tərəfdaşlara hərtərəfli dəstək göstərməyə və
bazarlarda qarşılıqlı iştirakın genişlənməsi və birgə layihələrin
həyata keçirilməsi üçün şərait yaratmağa hazırdır.
Bu yolda mühüm mərhələ Bakıda keçirilən və hər iki ölkədən
təxminən 40 özəl şirkəti bir araya gətirən biznes-forum oldu. B2B
formatında aparılan danışıqlar və imzalanan sazişlər tərəfdaşların
praktiki nəticələrə yönəldiyini təsdiqlədi. Xüsusilə diqqətçəkən
hadisə “Roqachev Süd Konserv Zavodu” ilə Azərbaycan şirkətləri “Foodini” və “Yaylaq” arasında süd konservləri, yağ və quru süd
məhsullarının tədarükünə dair müqavilələrin imzalanması oldu. Bu
saziş təkcə ərzaq sahəsində əlaqələri gücləndirmir, həm də aqrar
sektorda iqtisadi əməkdaşlığın genişləndirilməsi üzrə ümumi meyli
əks etdirir. Bu sahədə Azərbaycan və Belarus bir-birini tamamlayan
üstünlüklərə malikdir və bu üstünlüklər qarşılıqlı inkişaf üçün
strateji potensial yaradır.
İki ölkə arasındakı əməkdaşlıq çoxdan adi ticarət hesablaşmaları
səviyyəsini aşaraq davamlı maliyyə-investisiya arxitekturasının
formalaşması mərhələsinə keçib. Azərbaycanla Belarus arasındakı
münasibətlər bu gün dövlətlərarası əməkdaşlığın qlobal
qeyri-sabitlik şəraitində dayanıqlı istehsal inteqrasiyasına doğru
necə təkamül etdiyinin bariz nümunəsidir. Gəncə Avtomobil Zavodu
bazasında həyata keçirilən sənaye layihələri siyasi iradənin müasir
maliyyə alətləri və sabit investisiya axınları ilə necə
dəstəkləndiyini göstərir. Azərbaycanda 14 mindən çox traktorun və
təxminən 4 min ədəd digər Belarus texnikasının yığılması məhz bu
yanaşmanın nəticəsidir. Hazırda Azərbaycanın traktor parkının 80%-ə
qədəri Belarus istehsalı texnika ilə təmin olunur ki, bu da
istehsal inteqrasiyasının dərinliyindən xəbər verir.
Yeni layihələr daha çevik və müasir maliyyə infrastrukturunu
tələb edir. 2025-ci ildə artıq 200 ədəd liftin yığılmasının
planlaşdırıldığı lift avadanlıqlarının birgə istehsalı və yüksək
texnoloji sahələrin mənimsənilməsi güzəştli maliyyələşdirmə və
investisiya risklərinin sığortalanmasının zəruriliyini önə çıxarır.
Dövlət maliyyə institutları tərəfindən təqdim olunan bu mexanizmlər
yeni investorların və texnologiyaların cəlb edilməsində mühüm alətə
çevrilir. Birgə istehsal sahələrinin yaradılması və xarici
bazarlarda iştirakın genişləndirilməsi hər iki ölkənin investisiya
cəlbediciliyini artırır və onları daha mürəkkəb qlobal istehsal
zəncirlərinin iştirakçısına çevirir.
Azərbaycan və Belarus iqtisadiyyatlarının sinerjisi
makroiqtisadi sabitliklə dəstəklənir. Proqnozlara əsasən,
Azərbaycan 2025-ci ildə ÜDM-i 2,6% artıracaq, qeyri-neft-qaz
sektoru isə artıq yanvar–sentyabr aylarında 3,1% artım göstərib ki,
bu da diversifikasiya siyasətinin effektivliyini sübut edir.
Belarus öz növbəsində ÜDM-in 4,1% artımını gözləyir və beynəlxalq
proqnozlar daha ehtiyatlı olsa da, sənaye sektorundakı artım sabit
qalır. Azərbaycanın enerji və logistika imkanlarının, Belarusun isə
texnoloji və istehsal potensialının birləşməsi gələcək üçün daha
iddialı hədəflər müəyyən etməyə imkan verən güclü sinerji effekti
yaradır.
Tərəfdaşlıq uğurla ənənəvi sahələrin çərçivəsindən çıxaraq
aqrosənaye kompleksi, rəqəmsal iqtisadiyyat və 4.0 sənaye modelinə
doğru diversifikasiya olunur. Azərbaycan məhsullarının, o cümlədən
şərab, meyvə, tərəvəz və “İstisu” mineral suyunun Belarus bazarına
ixracının 77% artması məhsul çeşidinin genişləndiyini və irəliləmə
strategiyalarının səmərəliliyini göstərir. Biotexnologiya,
farmasevtika və İT sahələrində əməkdaşlıq hər iki tərəf üçün yeni
imkanlar açır: idxalın əvəzlənməsi, milli səhiyyə sistemlərinin
inkişafı və dövlət idarəçiliyinin rəqəmsallaşdırılması bu sahələrdə
əsas istiqamətlərdir.
Əməkdaşlığın mühüm istiqamətlərindən biri də nəqliyyat və
logistika sahəsidir. Azərbaycan “Şimal–Cənub” və Orta Dəhliz
beynəlxalq nəqliyyat marşrutlarını fəal şəkildə inkişaf etdirir və
bu dəhlizlər üzrə yükdaşımalar 2025-ci ilin doqquz ayında 8,3%
artıb. Avropa ilə Avrasiya arasında əsas nəqliyyat marşrutlarının
kəsişməsində yerləşən Belarus bu nəqliyyat arxitekturasının mühüm
həlqəsidir. MZ yük-sərnişin avtomobillərinin tədarükü və Şərqi
Zəngəzurda servis mərkəzlərinin yaradılması da daxil olmaqla birgə
layihələr logistika xərclərini azaldır və ikitərəfli ticarət
dövriyyəsinin rəqabət qabiliyyətini artırır ki, bu da 1 milyard
dollarlıq strateji hədəfə çatmaqla birbaşa bağlıdır.
Strateji tərəfdaşlıqda xüsusi yer tutan istiqamətlərdən biri də
Belarusun Azərbaycanın azad edilmiş ərazilərinin bərpasında
iştirakıdır. Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarının
dirçəldilməsi milli prioritet kimi qiymətləndirilir. Belarus
“ağıllı kəndlər”, aqrar qəsəbələr və kənd təsərrüfatı məhsullarının
emalı müəssisələrinin layihələndirilməsində iştirak edir. Belarus
mütəxəssisləri artıq Ağdam rayonunda yaşayış qəsəbəsinin
layihələndirilməsi üzərində işləyir və Ağdam Sənaye Parkında
iştirak məsələsini müzakirə edirlər. Belarus texnikasının texniki
xidmətini təmin etmək üçün servis mərkəzinin yaradılması isə təkcə
iqtisadi cəhətdən deyil, həm də strateji baxımdan vacib addımdır və
aqrar sektorun davamlılığını və texnikanın uzunmüddətli etibarlı
fəaliyyətini təmin edəcək.
Beləliklə, 2025-ci ildə Azərbaycan-Belarus strateji tərəfdaşlığı
keyfiyyətcə yeni mərhələyə qədəm qoyub. Bu tərəfdaşlıq sənaye
kooperasiyasını, maliyyə inteqrasiyasını, aqrar və texnoloji
əməkdaşlığı, logistika zəncirlərinin inkişafını və azad edilmiş
ərazilərin bərpasında iştirakını özündə birləşdirir. Siyasi iradə,
iqtisadi praqmatizm və strateji baxışın bu sintezi 1 milyard
dollarlıq ticarət dövriyyəsi hədəfinə çatmaq üçün zəmin yaradır və
ikitərəfli münasibətləri regional iqtisadi arxitekturanın sabit
elementi səviyyəsinə yüksəldir.
Əməkdaşlığın təsirli dinamikasına və 2025-ci ilin ilk səkkiz
ayında Azərbaycanın Belarus istiqamətində ixracının 77% artmasına
baxmayaraq, strateji tərəfdaşlıq ayıq qiymətləndirmə və sistemli
fəaliyyət tələb edən bir sıra çağırışlarla da üzləşir. Əsas
risklərdən biri geosiyasi gərginlik və sanksiya təzyiqi ilə
bağlıdır ki, bu da maliyyə əməliyyatlarına, logistika marşrutlarına
və təchizat strukturuna dolayı təsir göstərə bilər. Bu riskləri
minimuma endirmək üçün Azərbaycan və Belarus hesablaşmalarda milli
valyutalara keçid üzərində fəal şəkildə çalışır, bu da xarici
dalğalanmalardan asılılığı azaldır və maliyyə sisteminin
dayanıqlığını artırır. Paralel olaraq, nəqliyyat və logistika
dəhlizləri inkişaf etdirilir ki, bu da xarici məhdudiyyətlərin
təsirini minimuma endirir və ikitərəfli əməkdaşlığın muxtariyyətini
təmin edir.
Digər ciddi çağırış isə strateji hədəf – 1 milyard dollarlıq
ticarət dövriyyəsinə nail olmaqla bağlıdır. Yanvar–avqust aylarında
əldə edilən 274 milyon dollarlıq göstəriciyə və sabit artıma
baxmayaraq, iki ölkə liderlərinin qarşıya qoyduğu vəzifənin yerinə
yetirilməsi üçün ticarət strukturunun yalnız miqdar baxımından
deyil, keyfiyyətcə də yenilənməsi tələb olunur. Bu isə birgə
müəssisələrin yaradılması, istehsal kooperasiyasının
dərinləşdirilməsi və “Made in Azerbaijan” brendi altında xarici
bazarlara birgə çıxış vasitəsilə mümkündür ki, bu da istehsalın
miqyasını artırmağa və ixrac olunan məhsulların əlavə dəyərini
yüksəltməyə imkan verəcək.
Lakin əsas uğur zəmanəti siyasi-iqtisadi iradə və tərəfdaşlığın
institusional dayanıqlığıdır. İmzalanmış 140-dan çox ikitərəfli
sənəd uzunmüddətli əməkdaşlıq üçün möhkəm hüquqi baza yaradır və
gələcəyə əsaslı optimizmlə baxmağa imkan verir. Əməkdaşlığın uğuru
yalnız rəqəmlərlə deyil, qarşılıqlı etimadın dərinliyi,
hökumətlərarası sazişlərin həyata keçirilməsində ardıcıllıq və
biznesin dövlət səviyyəsində sabit dəstəyi ilə ölçülür.
Belarusla tərəfdaşlığın strateji əhəmiyyəti Azərbaycan üçün
təkcə ticarət çərçivəsini aşmaqla qalmır, həm də iqtisadi
suverenliyin möhkəmləndirilməsi və karbohidrogen sektorundan
asılılığın azaldılması ilə birbaşa bağlıdır. Sənaye kooperasiyasına
və ölkə daxilində istehsala yönələn diqqət sadəcə iqtisadi taktika
deyil, milli iqtisadiyyatın müstəqilliyini gücləndirməyə
hesablanmış strateji xəttdir. Belarus texnikasının Gəncə Avtomobil
Zavodunda istehsalı təkcə montajdan ibarət deyil – bu, həm də
texnologiya transferi, yeni iş yerlərinin yaradılması və
mühəndislik bacarıqlarının inkişafı deməkdir. Qarabağ və Şərqi
Zəngəzurda ehtiyat hissələrinin birgə istehsalı və servis
mərkəzinin yaradılması idxaldan asılılığı azaltmağa və aqrar
sektorun texnoloji dayanıqlığını möhkəmləndirməyə imkan verir.
“Made in Azerbaijan” prinsipinə əsaslanan bu yanaşma sənaye
kooperasiyasını iqtisadi suverenliyin gücləndirilməsinin alətinə
çevirir.
Qlobal təchizat zəncirlərindən asılılığın azaldılması xüsusilə
geosiyasi çalxantı və logistika qırılmaları şəraitində həyati
əhəmiyyət daşıyır. Belarusla əməkdaşlıq Azərbaycana daha qısa və
proqnozlaşdırıla bilən istehsal və nəqliyyat zəncirləri qurmağa
imkan verir. Bu, ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsi və iri
infrastruktur layihələrinin – şəhərsalma, nəqliyyat sistemləri və
2025-ci ildə 200 liftin yığılmasının planlaşdırıldığı lift
avadanlığı istehsalı kimi sahələrin – həyata keçirilməsi üçün
prinsipial əhəmiyyətə malikdir.
Bu strategiyanın həyata keçirilməsində Azərbaycan İxracın və
İnvestisiyaların Təşviqi Agentliyi (AZPROMO) əsas rol oynayır.
AZPROMO iqtisadi inteqrasiyanın katalizatoru və koordinatoru kimi
çıxış edərək biznes forumları təşkil edir və siyasi razılaşmaları
konkret müqavilələrə çevirir. Bakıda keçirilən və təxminən 40
şirkəti bir araya gətirən forum buna nümunədir. Qida sənayesi
sahəsində Belarus və Azərbaycan şirkətləri arasında imzalanmış
sazişlər dövlət dəstəyinin və institusional infrastrukturun real
iqtisadi nəticələrə çevrilməsinin göstəricisidir. Tural Hacılının
Azərbaycanın tərəfdaşlara hərtərəfli dəstək göstərməyə hazır olduğu
barədə bəyanatı aşağı qeyri-bazar riskləri və sərmayə üçün
əlverişli şərait barədə aydın siqnal verir.
Bütün bu proseslərin fonunda Belarusla tərəfdaşlıq Azərbaycanın
postsovet məkanında xarici siyasət və iqtisadi strategiyasının
mühüm tərkib hissəsinə çevrilir. Belarus Rusiya və Qazaxıstanla
yanaşı Azərbaycanın aparıcı üç ticarət-iqtisadi tərəfdaşından
biridir və bu, təkcə iqtisadi qarşılıqlı asılılığı deyil, həm də
siyasi sinerjini əks etdirir. Maşınqayırma və İT kimi sahələrdə
dərin inteqrasiya Bakıya xarici iqtisadi əlaqələri diversifikasiya
etmək və bir istiqamətdən asılılığı azaltmaq imkanı verir. Üçüncü
ölkə bazarlarına birgə çıxış və beynəlxalq sənaye platformalarında
iştirak layihələrinin müzakirəsi tərəflərin uzunmüddətli
strategiyasını vurğulayır. Azərbaycanın tranzit potensialından –
“Şimal–Cənub” və Orta Dəhliz dəhlizlərindən – istifadə həm iki
ölkənin Avrasiya məkanındakı mövqelərini gücləndirir, həm də
iqtisadi inteqrasiyanın yeni səviyyəsi üçün zəmin yaradır.
Beləliklə, 2025-ci ilin sonuna doğru Azərbaycanla Belarus
arasındakı tərəfdaşlıq ikitərəfli ticarətin çərçivəsindən çıxaraq
regionun yeni geoiqtisadi arxitekturasının mühüm elementi halına
gəlir. Bu əməkdaşlıq iqtisadi suverenliyi möhkəmləndirir, istehsal
potensialını artırır, dayanıqlı logistika zəncirləri yaradır və iri
investisiya layihələrinin həyata keçirilməsinə yol açır. Siyasi
iradə, institusional möhkəmlik və strateji düşüncənin birləşməsi bu
əməkdaşlığı Avrasiyada uzunmüddətli artım və sabitliyin təmin
olunmasında əsas alətlərdən birinə çevirir.
Azərbaycan və Belarus arasında qarşılıqlı ticarət dövriyyəsini
yaxın illərdə 1 milyard dollara çatdırmaq strateji məqsədi sadəcə
ambisiyalı göstərici deyil. Bu, qlobal proseslərin məntiqi,
regional rəqabət və artan geosiyasi qeyri-müəyyənlik şəraitində
milli suverenliyin möhkəmləndirilməsi zərurəti ilə diktə olunan
iqtisadi imperativdir. 2025-ci ilin ilk səkkiz ayında 274 milyon
dollar olan mövcud qarşılıqlı ticarət həcmi sabit artımı göstərir,
lakin hədəfə çatmaq üçün keyfiyyətcə sıçrayış, eksponensial artım
və iqtisadi əməkdaşlığın strukturlaşdırılmasında yeni yanaşmalar
tələb olunur.
Bu sıçrayışın əsas hərəkətverici qüvvəsi istehsalın
lokallaşdırılması prosesinin başa çatdırılması olacaq. İriqovşaq
montajdan əsas komponent və detalların Azərbaycanda istehsalına
keçid məhsulun əlavə dəyərini artırmaqla yanaşı, ölkəni tamhüquqlu
istehsal mərkəzinə çevirəcək. Belarusun “Mogilevliftmaş” şirkətinin
iştirakı ilə həyata keçirilən lift avadanlığı istehsalı layihəsi
buna nümunədir: artıq 2025-ci ildə 200 liftin istehsalı
planlaşdırılır, gələcəkdə isə ayrı-ayrı komponentlərin Azərbaycanda
istehsalı nəzərdə tutulur. Oxşar planlar kənd təsərrüfatı texnikası
sahəsində də mövcuddur və burada detalların və aqreqatların ölkə
daxilində istehsalı müstəqil texnoloji dövrənin formalaşması
istiqamətində mühüm addım olacaq.
Daha bir mühüm amil isə maşınqayırma sahəsində innovativ birgə
layihələrin işə salınması olacaq – taxılyığan kombaynların
istehsalından tutmuş sərnişin nəqliyyatı vasitələrinin yığılmasına
qədər. Artıq uzunmüddətli planlara daxil edilmiş bu istiqamətlər
təkcə ikitərəfli münasibətlər üçün deyil, həm də “Made in
Azerbaijan” brendi altında rəqabətqabiliyyətli məhsullarla xarici
bazarlara çıxış baxımından strateji əhəmiyyət daşıyır. Belə bir
yanaşma Bakı və Minskə ikitərəfli ticarət modelindən üçüncü
ölkələrdə birgə iqtisadi iştirakın daha mürəkkəb modelinə keçməyə
imkan verəcək, onların qlobal bazarlardakı mövqelərini
gücləndirəcək.
Qarabağ və Şərqi Zəngəzurun bərpası faktoru xüsusi diqqətə
layiqdir və burada Belarus Azərbaycanın əsas tərəfdaşlarından
birinə çevrilir. Azad edilmiş ərazilərdə həyata keçirilən
genişmiqyaslı infrastruktur və aqrar layihələr təkcə region
iqtisadiyyatının dirçəldilməsi deyil, həm də yeni iş yerlərinin
yaradılması, sosial infrastrukturun inkişafı və davamlı istehsal
bazasının formalaşdırılması deməkdir. Belarus şirkətlərinin “ağıllı
kəndlərin” layihələndirilməsində, aqrar qəsəbələrin inşasında və
texnikanın texniki xidmətini təmin edən servis mərkəzlərinin
yaradılmasında iştirakı bu əraziləri iqtisadi əməkdaşlığın yeni
mərhələsi üçün platformaya çevirir və iki ölkə arasında strateji
qarşılıqlı asılılığı gücləndirir.
Məhz bu amillərin sinerjisi – texnoloji lokallaşma, birgə
innovativ layihələr və bərpa proqramlarında iştirak – 1 milyard
dollarlıq ticarət dövriyyəsi hədəfini ambisiyalı məqsəddən real və
əldə edilə bilən nəticəyə çevirə bilər. Bununla belə, yüksək
səviyyəli dövlət dəstəyinin qorunub saxlanması və artıq
razılaşdırılmış qərarların ardıcıl icrası həlledici əhəmiyyət
daşıyır. 140-dan çox ikitərəfli sənədi əhatə edən möhkəm
institusional baza bu proses üçün zəruri hüquqi və təşkilati
çərçivəni təmin edir və onun davamlı və geri dönməz xarakter
daşımasına zəmin yaradır.
2025-ci ilin sonuna yaxın Azərbaycan-Belarus tərəfdaşlığı artıq
yetkin istehsal inteqrasiyasının bütün əlamətlərini nümayiş
etdirir. Əməkdaşlıq klassik ticarət çərçivəsini çoxdan aşaraq
sənaye kooperasiyası, investisiya mexanizmləri, texnoloji mübadilə
və infrastruktur layihələrində birgə iştirakın yeni keyfiyyət
səviyyəsini formalaşdıran strateji ittifaqa çevrilib. Bu ittifaq
təkcə Azərbaycanın iqtisadiyyatının diversifikasiyasına və
suverenliyinin möhkəmləndirilməsinə töhfə vermir, həm də bütün
Avrasiya məkanında sabitlik və iqtisadi inkişafın mühüm amilinə
çevrilir.
Bu tərəfdaşlığın uğuru strateji kooperasiya, texnoloji transfer
və birgə investisiyaların müasir geoiqtisadi çağırışlara ən yaxşı
cavab olduğunu aydın şəkildə sübut edir. Dayanıqlığın özünü
təminetmə, inteqrasiya və innovasiya qabiliyyəti ilə müəyyən
olunduğu müasir dünyada Azərbaycanla Belarusun ittifaqı dövlətlərin
iqtisadi əməkdaşlıq vasitəsilə suverenliklərini necə möhkəmləndirə
və uzunmüddətli inkişafı necə təmin edə biləcəklərinin modelinə
çevrilir. 1 milyard dollarlıq hədəf bu kontekstdə son nöqtə deyil,
sənaye inteqrasiyasının və qlobal bazarlarda birgə iştirakın
bugünkü kursun təbii davamına çevriləcəyi yeni tərəfdaşlıq
mərhələsinə çıxış nöqtəsidir.
